Sonia
Ola's Fan
Dołączył: 28 Cze 2008
Posty: 217
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: Szczecin
|
 Wysłany: 16.6.2009.18.04 Temat postu: Lekcja 1 - info + alfabet, wymowa |
|
|
Lekcja 1
Temat: Co to jest tak w ogóle język szwedzki? Info.
język północnogermański wschodni (wschodnioskandynawski), używany głównie w Szwecji i częściach Finlandii, przez ok. 9 mln ludzi. Jest dość dobrze zrozumiały dla Norwegów i w mniejszym stopniu także dla Duńczyków. Język standardowy w Szwecji, tzw. rikssvenska (szwedzki państwowy) oparty jest na dialektach regionu sztokholmskiego.
W mowie potocznej używane są powszechnie wyraźne dialekty. Większość jest jednak doskonale zrozumiała dla pozostałych użytkowników języka szwedzkiego. Obecnie można wyróżnić dwa zespoły dialektów: w Szwecji i Finlandii, jednak istnieje też dialekt języka szwedzkiego z Estonii, jednak prawie wszyscy Estońscy Szwedzi opuścili Estonię po zajęciu jej przez Armię Czerwoną. W południowej części Szwecji – Skanii (Skåne) – język mówiony uległ silnym wpływom duńskim, z bardzo gardłową wymową. Ludność Wysp Alandzkich mówi dialektem zbliżonym do północnosztokholmskiego. Większość zapożyczeń w języku szwedzkim pochodzi z języków: niemieckiego, francuskiego i angielskiego, pośrednio z łaciny i greki.
Charakterystyczną cechą języka szwedzkiego jest obfitość samogłosek, posiadających 9 fonemów podstawowych, a wliczając w nie rozróżnienie między długimi i krótkimi samogłoskami – 17 fonemów samogłoskowych. Szwedzka spółgłoska sj (sje-ljudet), której dialektalne warianty odpowiadają w przybliżeniu głoskom sz lub ś, w wersji podstawowej nie ma odpowiednika w innych językach.
Możecie zapisac w zeszycikach swoich polskich
Alfabet szwedzki.
Alfabet szwedzki składa się z 29 znaków:
A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z, Å, Ä, Ö
Poza standardowymi literami albafetu łacińskiego A-Z, w skład alfabetu szwedzkiego wchodzą także znaki "Å ", "Ä" oraz "Ö". Uznawane za odrębne litery, występują one na końcu alfabetu po literze "Z" - w odróżnieniu od np. umlautów w języku niemieckim, które traktowane są jako warianty znaków i tym samym w przyjętej kolejności występują za literami, od których pochodzą (np. "Ä" po "A" lub "Ö" po "O"). Znaki te w sensie gramatycznym nie są umlautami, jednak z braku odrębnego terminu często przyjmuje się w odniesieniu do nich takie określenie.
W źródłach obcojęzycznych w stosunku do języka szwedzkiego i nie dysponujących tymi znakami we własnych alfabetach, niekiedy praktykuje się (analogiczne do umlautów) ich zastąpienie sekwencją dwóch liter alfabetu łacińskiego:
å - aa
ä - ae
ö - oe.
Litera "Ü" w języku szwedzkim nie występuje, bywa jednak używana w nazwach pochodzenia niemieckiego i uznawana jest za wariant litery "Y". Znaki: "À", występujący tylko w jednym słowie pochodzenia francuskiego à (np. biljetter à tio kronor - bilety po dziesięć koron), oraz "É", również występujący w zapożyczeniach, uznawane są odpowiednio za warianty liter "A" oraz "E".
Litera "W", chociaż jest częścią alfabetu szwedzkiego, praktycznie występuje tylko w słowach zapożyczonych z innych języków. Do niedawna traktowana była jako wariant litery "V" i nadal bywa tak powszechnie odbierana, jednak w 2005 roku Akademia Szwedzka zgodnie z międzynarodową praktyką leksykograficzną dokonała rozróżnienia tych dwóch liter. W wydanej 10 kwietnia 2006 roku trzynastej edycji słownika Svenska Akademiens Ordlista, będącego de facto wykładnią poprawnej szwedzkiej pisowni, obie litery występują jako odrębne znaki.
Aa (w szwedzkiej wymowie a)
Bb (be)
Cc (se)
Dd (de)
Ee (e)
Ff (eff)
Gg (ge)
Hh (hå)
Ii (i)
Jj (ji)
Kk (ka)
Ll (ell)
Mm (em)
Nn (en)
Oo (u)
Pp (pe)
Qq (ku)
Rr (arr)
Ss (ess)
Tt (te)
Uu (u)
Vv (ve)
Ww (dubbel ve)
Xx (eks)
Yy (y)
Zz (sata)
Å
Öö (ö)
dwuznaki: rs, rt, rd, rl, rn, sj, hj, dj, lj, gj, kj, tj, ng, sk, ch, sh
trójznaki: stj, skj, sch
Wymowa spółgłosek i wieloznaków
Szwedzkie spółgłoski mogą być – tak samo jak samogłoski – długie lub krótkie i jest to charakterystyczna cecha języka szwedzkiego. Nie ma problemu z dłuższym wymówieniem takich spółgłosek jak np.: w,r,s,j,l,m lub n, ale spółgłoski takie jak: t,p,d,g,k,b, nie dadzą się wymawiać dłużej niż pojedynczy dźwięk, dlatego w czasie wymawiania dźwięku należy gwałtownie zatrzymać powietrze na ułamek sekundy i zwiększyć ciśnienie powietrza, a po chwili ze zwiększoną siłą dokończyć wypowiadanie spółgłoski. Powoduje to chwilową ciszę, złudzenie, że jest to przedłużona spółgłoska oraz daje też wrażenie lekkiego podwojenia spółgłoski. np. hoppa – skakać, lägga – kłaść, skratta – śmiać się, flagga – flaga.
c: przed – i, y, e, ä, ö najczęściej wymawiamy jako s, a przed - a, u, o, å najczęściej jako k.
g: przed – i, y, e, ä, ö najczęściej wymawiamy jako j, a przed - a, u, o, å najczęściej jako g.
k: przed – i, y, e, ä, ö najczęściej wymawiamy jako ś, ale z lekko cofniętym językiem, a przed – a, u, o, å najczęściej jako k.
v: tak jak polskie w.
x: jako ks
z: tak jak polskie s.
rs: wymawiamy jak polskie sz
retrofleksy, czyli: rt, rd, rl, rn wymawiamy tak jak ich zwykle odpowiedniki, ale z zawiniętym i znacznie cofniętym językiem. co w rezultacie daje dźwięki trochę zbliżone do polskich – cz, dż, l, n. Retrofleksy oraz połączenie rs czytamy TAKŻE na granicy wyrazów. np. Var ser du honom? (Gdzie go widzisz?) czytamy [Va sze dżu honom] ponieważ to zdanie zawiera rs i retrofleks rd na granicy wyrazów.
kj, tj: wymawiamy jako ś, ale z lekko cofniętym językiem.
dj, hj, lj, gj: wymawiamy jako j.
sj, stj, skj oraz sk przed i,y,e,ä,ö: wymawiamy jako dźwięk-sj tzw. sje-ljudet. Wymawiamy go w ten sposób, że przy lekko zaciśniętym gardle i ustach zaokrąglonych (jak do wymowy polskiego "u") wymawiamy dźwięk "sz".
ch oraz sch: wymawiamy jako sje-ljudet, ale na końcu wyrazu jako zwykłe sz, takie jak w polskim.
-ge: na końcu wyrazy wymawiamy jako SZ a nie jako Ż. jak np. w słowie – garage.
rg, lg: wymawiamy odpowiednio jako: rj, lj
ng: czytamy tak angielskie ng, w końcówce -ing (nie słychać g)
nk oraz gn: czytamy tak jakby było napisane: ngk oraz ngn (przy czym ng jako jeden dźwięk, tak jak w poprzednim punkcie)
w końcówkach -tion -sion: połączenia ti otaz si czytamy jako sje-ljudet, natomiast o normalnie jak polskie u. np. station, konversation, intonation. Są to słowa, które w języku polskim kończą się na -cja.
ponadto wymowa jest czasami osobliwa dla niektórych zapożyczeń, ale nie występują w nich żadne inne dźwięki.
Długie i krótkie samogłoski i spółgłoski
Każde szwedzkie słowo zawiera jedną długą sylabę która jest sylabą akcentowaną, tzn. taką w której występuje długa samogłoska lub długa spółgłoska.
Długie i krótkie samogłoski nie różnią się od siebie sposobem zapisu jak np. w węgierskim gdzie mamy krótkie a, e, i, o, ö, u, ü, i długie á, é, í, ó, ő, ú, ű, które zapisywane są innymi znakami, ani nie są zapisywane wielokrotnie, tak jak w niderlandzkim, gdzie długie samogłoski zapisujemu podwójnie, a krótkie pojedynczo, ani nie są żadnymi innymi dwuznakami, jak np. w niemieckim, gdzie długie samogłoski często zapisujemy jako: eh, oh, öh itd.
Długość szwedzkich samogłosek i spółgłosek w sylabie akcentowanej odczytujemy z ilości spółgłosek, które występują po samogłosce. W sylabie akcentowanej jest tylko jeden długi dźwięk – jest to samogłoska lub spółgłoska. W sylabach nieakcentowanych wszystkie dźwięki są krótkie.
samogłoska jest długa, a spółgłoska krótka – jeżeli po niej występuje TYLKO JEDNA spółgłoska, jak np. w słowie knyta – wiązać, gdzie mamy długie y oraz krótkie t.
samogłoska jest krótka a spółgłoska długa – jeżeli po niej występują DWIE LUB WIĘCEJ spółgłosek, jak np. w słowie knäppa – zapinać, gdzie mamy krótkie ä oraz długie p, lub w słowie vänta – czekać, gdzie mamy po samogłosce dwie różne spółgłoski i wtedy mamy krótkie ä i długie n, czyli pierwszą ze spółgłosek.
w połączeniach typu: spółgłoska-samogłoska-spółgłoska-samogłoska, jak np. tala – mówić, pierwsza samogłoska jest długa.
litery: m, n często na końcu wyrazu zapisywane są pojedynczo, ale należy je wtedy traktować jako -mm i -nn
spółgłoska j jest zawsze długa i nie jest zapisywana podwójnie
długie k zapisywane jest jako ck (a nie jako kk)
długie sj jest zapisywane jako ssj, albo po prostu sj (a nie jako sjsj)
dwuznaki: rd, rt, rl, rn, rs czasami traktujemy jako 2 litery (tak jak w zapisie), a więc jako dźwięk długi, a czasami jako jedną głoskę, która tylko jest zapisana za pomocą 2 znaków, a więc jako dźwięk krótki.
Osobliwości
W języku szwedzkim nie występuje dźwięk odpowiadający polskiemu "c". "c" jest czytane przeważnie jako "s" lub "k", a w złożeniu "ck" znaczy tyle co "kk" czyli długie "k"
Także dźwięk odpowiadający polskiemu "z" nie występuje w szwedzkim, "z" czytamy jako "s" np. w słowie "zoo" [su:]
"o" przeważnie czytamy jak polskie "u", a czasami tylko jak "o"
"å" czytamy jak polskie "o", ale w wersji długiej bardziej zaokrąglone. Np. nazwę miasteczka z filmu "Fucking Åmål" czytamy [omo:l]
litera "w" występuje bardzo rzadko. Przeważnie w imionach, nazwiskach, nazwach własnych. W normalnej pisowni wszędzie występuje "v".
sj, skj, stj (oraz sk przed e, i, y, ä, ö) – wymawiamy jako dźwięk, który występuje tylko w języku szwedzkim. Brzmi jak dźwięk pomiędzy polskim "sz" i "h". Wymawiamy go w ten sposób, że przy lekko zaciśniętym gardle i ustach zaokrąglonych (jak do wymowy polskiego "u") i wymawiamy dźwięk "sz".
"u" – wymowa szwedzkiego "u" ma 2 warianty fonemowe. Inny dla krótkiego, a inny dla długiego "u". Oba te dźwięki są charakterystyczne dla języka szwedzkiego.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
3godziny to studiowałam istwierdziłam, że lepiej uczyć się wymowy całych wyrazów